Những đóng góp của dòng họ trong xây dựng lại ngôi Từ Đường

Từ Đường Tạ Tộc thư Điền, Tiền Hải được cụ trưởng tộc đời thứ 7 tổ chức xây dựng thế kỷ XVII, vào năm Tân Mùi (1691) trên đất cụ Sơ Hoàng Thủy Tổ về lập ấp thôn Đoài ngày nay. Sau 80 năm, Từ Đường được tôn tạo lại do cụ Tạ Ngọc Rư đời thứ 9 bỏ tiền tiến cúng. Từ năm 1934 đến 1936 cụ Tạ Xuân Mậu (đời thứ 11) đứng ra tổ chức quy lăng mộ Tổ và xây dựng lại Từ Đường họ, mở rộng thành 3 cung với kiến trúc kiểu 3 tòa, chữ “Tam”, xây cuốn vòm hồi văn ba đấu. Cũng vào dịp này, Cụ cho sắm sanh đồ thờ tự (khám thờ, bài vị, long đình, bát biểu, v.v…). Từ năm 1985 đến năm 2010, con cháu nội ngoại đã tiến cúng tu sửa lăng mộ Tổ, Từ Đường, xây dựng Đài tưởng niệm các Liệt sỹ của dòng họ, mở rộng khuôn viên, xây cổng và rào dậu xung quanh, phục chế lại các sắc phong, bài vị, câu đối, v.v...

Từ Đường họ Tạ Thư Điền, Tiền Hải năm 2021

Từ Đường đã trải qua thời gian hơn ba thế kỷ, chịu phong ba bão tố, hai cuộc chiến tranh,… đã xuống cấp nghiêm trọng không đảm bảo an toàn, thanh tịnh nơi thờ cúng tổ tiên, nơi con cháu quý khách thập phương đến dâng hương chiêm ngưỡng cửa Tổ. Trước tình hình đó, Ban Trị sự đã họp nhiều lần để bàn về việc sửa chữa, nâng cấp gia cố lại nơi thờ cúng Tổ tiên. Lúc đầu, Ban Trị sự đưa ra 3 phương án để bàn bạc lựa chọn:

Phương án 1: Sửa chữa nhỏ, không thay đổi kiến trúc Từ Đường: róc vữa, trát lại tòa bái đường và đảo ngói;

Phương án 2: Xây lại toàn bộ Từ Đường theo đúng kiến trúc cũ;

Phương án 3: Mở rộng Từ Đường, xây nối tiếp 2 tòa hậu đường tùy theo khả năng kinh phí.

Song tại cuộc họp ngày 21 tháng 8 năm 2016 (tức ngày 19 tháng 7 năm Bính Thân), Ban Trị sự xét thấy cả 3 phương án sửa chữa Từ Đường không đảm bảo. Ban Trị sự  đã thống nhất xây dựng lại Từ Đường và tổ chức họp họ 3 kỳ vào các ngày giỗ Đức Sư Hoàng thủy tổ lần thứ 379 (năm Đinh Dậu 2017) lần thứ 380 (năm Mậu Tuất 2018) lần (thứ 381 năm 2019 Kỷ Hợi). Cả họ đều đồng thuận nhất trí xây dựng lại Từ Đường. Ban Trị sự đã kêu gọi con cháu nội, ngoại của tổ phát tâm công đức, tiến cúng tiền của, công sức để xây dựng Từ Đường. Mỗi xuất đinh đóng góp 200.000 đ. Mỗi ủy viên Ban Trị sự tiến cúng 1 tấn xi măng trở lên. Tổ chức thu tiền công đức tiến cúng và tiền đóng góp của xuất đinh từ năm 2017.

Ban Trị sự đã phân công cụ Tạ Văn Toàn (đời thứ 13, chi 8) Trưởng ban Trị sự Đại Tộc họ Tạ Thư Điền và ông Tạ Văn Thuấn chi 2 Phó trưởng ban Trị sự kiêm thư ký Đại Tộc họ Tạ làm hồ sơ thủ tục xây dựng lại Từ Đường. Hồ sơ trình UBND xã Tây Giang, UBND huyện Tiền Hải, Sở Xây dựng Thái Bình, Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Thái Bình, Ủy ban Nhân dân tỉnh Thái Bình, Công ty Cổ phần Tư vấn thiết kế, kiến trúc và xây dựng AFA và Cục Di sản Văn hóa, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Thời gian làm thủ tục xây dựng Từ Đường từ ngày mùng 10 tháng 01 năm 2017 đến ngày 24 tháng 5 năm 2019 mới nhận được Giấy phép Xây dựng số 43/2019/GPXD của Sở Xây dựng Thái Bình cấp.

Trong quá trình làm thủ tục và xây dựng Từ Đường, Ban Trị sự đã chỉ đạo những vấn đề quan trọng đó là những giải pháp thành công xây dựng lại Từ Đường. Quá trình xây dựng lại Từ Đường qua những mốc thời gian và sự kiện quan trọng:

Ngày 27/5/2029 (tức 23/4 năm Kỷ Hợi) lễ chuyển lư hương và đồ thờ tiên tổ xuống nhà truyền thống.

Ngày 31/5/2019 (tức ngày 27/4 Kỷ Hợi) hạ giải tháo gỡ nhà thờ cũ.

Ủy ban Nhân dân xã Tây Giang thành lập Ban Kiến thiết xây dựng Từ Đường gồm 9 ông do Cụ Tạ Văn Toàn, Trưởng ban Trị sự làm Trưởng ban, ông Tạ Văn Thuấn, Phó ban Trị sự kiêm Thư ký làm Phó ban.

Ban Trị sự đã thỉnh Đại đức Thích Khai Tùng, pháp danh Tạ Văn Hóa, Phó Chánh Văn phòng Ban Quản lý tôn tạo xây dựng Khu Di tích Lịch sử Văn hóa chùa Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh; Trụ trì chùa Thường Quang, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh làm Trưởng ban Danh dự Ban Kiến thiết xây dựng Từ Đường họ Tạ Thư Điền.

Nhân dịp giỗ Đức sơ Hoàng thủy tổ họ Tạ Thư Điền lần thứ 380, Ban Trị sự đã tổ chức lễ động thổ vào ngày mùng 01 tháng 04 năm 2018 (tức ngày 16 tháng 2 năm Mậu Tuất) để chuẩn bị cho việc xây dựng lại Từ Đường.

Lễ khởi công xây dựng lại nhà thờ sau khi Sở Xây dựng Thái Bình cấp giấy phép xây dựng lại Từ đường. Ban Trị sự đã làm lễ khởi công xây dựng hạ móng ngày mùng 06 tháng 6 năm 2019 (tức ngày mùng 04 tháng 5 năm Kỷ Hợi).

Lễ đúc chuông đồng được tổ chức vào ngày 10/11/2019 (tức ngày 14 tháng 10 năm Kỷ Hợi). Con cháu tiến cúng đủ tiền để đúc chuông đồng của Từ đường, trọng lượng hơn 100 kg.

Trong quá trình xây dựng, Ban Trị sự đã tổ chức mừng công 2 lần để kêu gọi con cháu tiến cúng. Lần đầu: Mừng công Khánh thành Giai đoạn 1 – Thượng hương cất nóc, ngày 31 tháng 8 năm 2019 (tức ngày mùng 02 tháng 8 năm Kỷ Hợi). Lần 2: Mừng công Khánh thành Giai đoạn 2 vào ngày 20 và 21 tháng 12 năm 2019 (tức ngày 25 và 26 tháng 11 năm Kỷ Hợi). Trong 2 ngày, Ban Trị sự đã tổ chức đảm bảo đầy đủ các lễ nghi như:

-  Cung rước Lư Hương Linh vị Tiên tổ lên Từ Đường mới và khai Đại Hồng chuông;

-  Lễ Trấn hoàn long mạch;

-  Lễ Triệu Linh Chi vong An vì Lư Hương khảm vị.

Các buổi lễ do Đại Đức Thích Khai Tùng chủ trì cùng các chư vị Đại Đức tăng ni chùa Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh và các pháp sư, chấp tác ở Quảng Ninh cùng Ban Trị sự và Tiểu ban Lễ nghi hành lễ. 

Đội tế Nam Quan của dòng họ và đội tế Nữ Quan Hoa Sen của thành phố Thái Bình về dâng lễ tế tổ.

 - Đón nhận bằng khen của UBND tỉnh Thái Bình tặng dòng họ Tạ Thư Điền Tiền Hải đã có thành tích xuất sắc tiêu biểu trong 5 năm thực hiện các phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2014 - 2019 góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

 Sửa chữa xây dựng lại Lăng mộ Tổ tiên vào tháng 10 năm 2020 (tức năm Canh Tý). Ban Trị sự đã kêu gọi con cháu nội ngoại của tổ tiên tiến cúng để sửa lăng và làm lại các ngôi mộ từ các mộ xây gạch đã được thay đổi bằng mặt đá, đổ bê tông mặt sàn khu lăng mộ rất uy nghi sạch đẹp.

Lập bi ký (bia đá) tại nhà truyền thống của dòng họ để ghi công các hậu duệ nội ngoại có tiến cúng từ năm 2017 đến khi cắt băng khánh thành Từ Đường ngày 29 tháng 3 năm 2021 (tức ngày 17 tháng 2 năm Tân Sửu). Bi ký đã khắc danh sách 454 gia đình và cá nhân tiêu biểu tiến cúng xây dựng Từ Đường.

Ngôi Từ Đường Xây lại trang nghiêm và bề thế, thể hiện sự đồng thuận của các thế hệ con cháu trong dòng họ, sự quyết tâm của Ban Trị sự, của Ban Kiến thiết và Trưởng các Chi và nhiều người đã phát tâm công đức tiến cúng công của để xây dựng Từ Đường. Tiêu biểu như Đại Đức Thích Khai Tùng thế danh Tạ Văn Hóa là người khởi xướng phát tâm công đức đầu tiên tổng số tiền công đức tiến cúng hơn 1 tỷ đồng. Đại đức không những tiến cúng tiền mà còn đóng góp công sức, trí tuệ và là động lực, chỗ dựa cho Ban Trị sự vững tâm tổ chức xây dựng Từ Đường.

Cụ Tạ Văn Toàn (đời thứ 13, chi 8), Trưởng Ban Trị sự Đại tộc rất có tâm, uy tín với dòng họ. Cụ có công lớn động viên và tập hợp khối đoàn kết Đại tộc trong mọi công việc của dòng họ suốt thời gian giữ cương vị Trưởng Ban Trị sự. Trong việc xây dựng lại Từ Đường, Cụ “có duyên” kêu gọi con cháu nội ngoại của tổ, tiến cúng xây dựng Từ Đường. Trong quá trình thi công xây dựng Từ Đường, hầu như ngày nào Cụ cũng có mặt tại công trình. Gia đình Cụ đã tiến cúng bàn thờ Công Đồng và một số tiền mặt.

Ông Tạ Văn Thuấn, phó trưởng Ban Trị sự kiêm Thư ký họ và gia đình đã tiến cúng đôi câu đối và một số tiền mặt. Ông đã chắp bút tất cả các văn bản hồ sơ để xin cấp phép xây dựng Từ Đường. Ông hỗ trợ Cụ Tạ Văn Toàn, trưởng Ban Trị sự đầu tư nhiều thời gian, kiên trì nhẫn nại, chẳng ngại nắng nóng giá rét, mưa ngàn, quyết tâm làm đầy đủ thủ tục hồ sơ cấp phép xây dựng lại Từ Đường, tổ chức các sự kiện của dòng họ liên quan đến công trình xây dựng Từ Đường.

 Ông Tạ Xuân Chiều (đời thứ 14, Chi 1), Trưởng Tộc, luôn trăn trở cùng Ban Trị sự, Ban Kiến thiết lo toan công việc tổ chức xây dựng Từ Đường, chăm lo sự đoàn kết dòng họ và động viên mọi người góp công góp của để hoàn thành xây dựng Từ Đường, đã cùng gia đình tiến cúng một số tiền. Cụ Tạ Xuân Quang (đời thứ 13, chi 4) là Trưởng Tiểu ban Kiến thiết đã toàn tâm toàn ý lo liệu tổ chức xây dựng và kiểm soát chặt chẽ chất lượng hiệu quả công trình xây dựng Từ Đường, đảm bảo bền đẹp an toàn. Gia đình cụ đã tiến cúng một số tiền. Cụ Tạ Kinh Quắc (đời thứ 13, Chi 4), Trưởng Tiểu ban Lễ nghi đã cùng với Đại Đức Thích Khai Tùng lo liệu các nghi lễ ở Từ Đường, ở khu Lăng Mộ trong quá trình xây dựng và mỗi lần lễ giỗ đức Sơ Hoàng Thủy Tổ; soạn chúc văn của Ban Trị sự dâng tiến tổ tiên, đồng thời cũng là để hiệu triệu các hậu duệ nội ngoại của tổ tiên, cùng nhau đoàn kết phát tâm công đức để hoàn thành xây dựng lại Từ Đường và Lăng mộ.

Bà Tạ Thị Minh Hải (đời thứ 13, chi 4) ở Hà Nội, ngoài việc tiến cúng tiền, bà đã làm việc với lãnh đạo Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch giải quyết thủ tục cho họ Tạ xây dựng lại Từ Đường. Ông Tạ Văn Kha (đời thứ 14, Chi 4) ở Hà Nội ngoài việc tiến cúng tiền ông còn chụp ảnh lưu lại những hình ảnh nhà thờ cũ, các câu đối, các bài vị của tổ tiên và phục chế các sắc phong của tổ tiên do các nhà vua ban cấp.

Ngoài ra, còn có các Ông, Bà và gia đình trong Họ có nhiều công lao đóng góp với việc Họ thường xuyên, tiêu biểu như: Ông Tạ Minh Đức (Chi 4) Hà Nội; Ông Tạ Chí Thanh (chi 2) Hà Nội; ông Tạ Trung Dũng (Chi 4) Hà Nội; Bà Trần Thị Nga (Khiết) (chi 4) Hà Nội; Bà Tạ Thị Mĩ Chung (chi 4) Lạng Sơn và ông Tạ Quang Trung (chi 7) thành phố Thái Bình. Ông Tạ Xuân Hiền (chi 8) Hà Nội; ông Tạ Văn Hóa, con cụ Tường (chi 8); ông Nguyễn Tiến Dũng, con cụ Tạ Thị Diệu (Mân) Chi 4. Gia đình Ông Tạ Xuân Bường (chi 4), gia đình Cụ Tạ Ngọc Phách (chi 4) Hà Nội, gia đình Ông Tạ Vạn (chi 4) Hà Nội, gia đình Ông Tạ Xuân Ba, Ông Tạ Xuân Thảo (Chi 4) gia đình Bà Tạ Thị Nhuần (chi 4) ở CHLB Nga, gia đình Ông Tạ Văn Triển, gia đình Bà Tạ Thị Thái (Thiệp) (Chi 4), Ông Tạ Quang Trung (chi 5) ở trong Nam, tiến cúng Quấn Thư bằng gỗ quý đã dâng lên chính giữa tòa bái đường. Ông Tạ Huy Thông (chi 4) ở Hải Phòng đã tiến cúng toàn bộ việc sơn tường Từ Đường và nhà truyền thống, v.v…

Bên trong ngôi Từ Đường trong một buổi lễ

Quá trình xây dựng Từ Đường diễn ra rất thuận lợi, thiên thời địa lợi nhân hòa. Công trình đảm bảo chất lượng diện tích sử dụng 192m² tăng hơn so với nhà thờ cũ 50 m². Kinh phí xây dựng Từ Đường gần 3 tỷ đồng. Ban Trị sự đã long trọng tổ chức lễ cắt băng khánh thành nhà thờ trong hai ngày 28 và 29 tháng 3 năm 2021 (tức ngày 16 và ngày 17 tháng 2 năm Tân Sửu). Trong lễ Giỗ Đức Sơ Hoàng Thủy tổ lần thứ  383, con cháu của Tổ ở các miền tổ quốc, các xã và Thị trấn huyện Tiền Hải về dự đông vui, các đại biểu của tỉnh Thái Bình, của huyện Tiền Hải và xã Tây Giang về dự. Đặc biệt, buổi lễ còn được đón đoàn đại biểu Hội đồng họ Tạ Việt Nam và họ Tạ các huyện trong tỉnh về dự do ông Tạ Quyết Thắng, Chủ tịch Hội đồng họ Tạ Việt Nam làm trưởng đoàn. Ngôi Từ Đường họ Tạ Thư Điền Tiền Hải sừng sững trang nghiêm trước ánh mắt thành kính và ngưỡng mộ của con cháu dòng họ, của bạn bè và con dân dòng họ Tạ cả nước.

(Theo ghi chép của ông Tạ Văn Thuấn, chi 2, Phó trưởng Ban Trị sự Đại tộc)